Odprawa emerytalna
Odprawa emerytalna jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym pracownikowi, którego stosunek pracy ustaje na skutek przejścia na emeryturę. Zasady jej przyznawania szczegółowo określa Kodeks Pracy. Ma ona charakter powszechny.
Oznacza to, że przysługuje każdemu pracownikowi, bez względu na rodzaj umowy zatrudnienia. Prawo do otrzymania świadczenia mają więc pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania i wyboru. Należy się również pracownikom w przypadku przejścia na wcześniejszą emeryturę. Nie ma ponadto znaczenia długość okresu przepracowanego u konkretnego pracodawcy.
Odprawa emerytalna wypłacana jest jednorazowo. Nie przysługuje pracownikowi, który już ją otrzymał w poprzednim zakładzie pracy. Podobnie, osoba której wypłacono odprawę rentową, a następnie przechodzi na emeryturę, nie otrzyma już świadczenia emerytalnego. Prawa do odprawy emerytalnej nie ma również pracownik pobierający rentę rodzinną lub świadczenie przedemerytalne.
Wysokość odprawy zasadniczo jest równa jednomiesięcznemu wynagrodzeniu pracownika. Pracodawca może jednak wypłacić ją w kwocie wyższej niż obowiązująca w Kodeksie Pracy. Takie ustalenia muszą jednak zostać zapisane w regulaminie wynagradzania, układzie zbiorowym bądź umowie o pracę.
Do obliczania wysokości świadczenia stosowane są zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop. Ustala się mianowicie kwotę średniego miesięcznego wynagrodzenia, ale bez dzielenia przez współczynnik i godziny.
Niektórym grupom zawodowym, na mocy przepisów szczegółowych, przysługuje wyższa odprawa emerytalna. Z takich uprawnień korzystają nauczyciele, pracownicy samorządowi oraz urzędnicy państwowi. Zgodnie z Kartą Nauczyciela, w przypadku nauczycieli ze stażem pracy do 20 lat odprawa odpowiada dwumiesięcznemu, a powyżej 20 lat – trzymiesięcznemu wynagrodzeniu. Urzędnicy państwowi i pracownicy samorządowi, na podstawie przepisów ustawy o pracownikach urzędów państwowych, otrzymują po 10 przepracowanych latach równowartość dwumiesięcznego wynagrodzenia. Po 15 latach odprawa wzrasta do wysokości trzymiesięcznego, a po 20 – sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Warto pamiętać, że wypłata odprawy emerytalnej jest obowiązkiem pracodawcy. Prawo do niej przysługuje każdemu pracownikowi, który spełnia warunki do otrzymania emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę oraz który do tej pory nie otrzymał odprawy. Pracodawcy, który uchyla się od wypłaty, grozi kara grzywny.