Kiedy pracownikowi należy się odprawa?
Odprawa pieniężna stanowi formę rekompensaty, która przysługuje pracownikowi w związku z utratą pracy. Kiedy pracodawca jest zobowiązany ją wypłacić?
Na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn, które nie dotyczą pracowników (tzw. ustawa o zwolnieniach grupowych), odprawy wypłacane są, gdy w firmie zatrudnionych jest przynajmniej 20 osób i spełnione są określone warunki.
fot. bigstockphoto.com
W jakim przypadku odprawy są wypłacane?
Rekompensaty pieniężne przysługują, gdy zwolnienia grupowe nie następują z winy pracowników. Należy przez to rozumieć sytuację, w której bez zaistnienia tych przyczyn nie zostałaby podjęta przez kierownika danego zakładu pracy decyzja o zwolnieniu pracowników (wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1990 r., I PR 319/90). Następuje to na mocy porozumienia stron z określoną liczbą pracowników w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę. Okres wypowiedzenia nie przekracza 30 dni. Jak definiuje się zwolnienia grupowe? Jest to sytuacja, w której pracodawca zatrudniający minimum 20 osób jednorazowo zwalnia:
- 10 pracowników, gdy zatrudnia do 100 osób,
- 10% z ogólnej liczby zatrudnionych, gdy zatrudnia między 100 a 300,
- 30 pracowników, jeśli zatrudnia minimum 300 osób.
Odprawa należy się również pracownikom zwalnianym indywidualnie, jeśli do rozwiązania stosunku pracy dochodzi z przyczyn ich niedotyczących i to one właśnie stanowią wyłączne jego uzasadnienie. Odbywa się to na mocy wypowiedzenia stosunku pracy lub jego rozwiązania na mocy porozumienia stron (art. 1 i 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych). Kiedy może dojść do takiej sytuacji? Wtedy, kiedy przyczyny zwolnienia leżą wyłącznie po stronie pracodawcy, np. gdy likwiduje on określone stanowiska, jego sytuacja finansowa jest niekorzystna lub firma ogłasza upadłość lub likwidację.
Jaką wysokość może mieć odprawa?
Nie może ona przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia, które obowiązywało w dniu rozwiązania stosunku pracy. Jej wysokość uzależniona jest od stażu pracy i kształtuje się w następujący sposób:
- jeśli pracownik zatrudniony był w danym zakładzie pracy krócej niż 2 lata, przysługuje mu jednomiesięczne wynagrodzenie;
- jeżeli staż pracy danego pracownika wynosi między 2 a 8 lat, przysługuje mu dwumiesięczne wynagrodzenie;
- jeśli dany pracownik był zatrudniony dłużej niż 8 lat, przysługuje mu trzymiesięczne wynagrodzenie.
Staż pracy obejmuje wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, nawet jeśli występowały między nimi przerwy. Jeśli obecny pracodawca był następcą prawnym poprzedniego to również sumuje się czas zatrudnienia u obu.
Komu nie należy się odprawa pieniężna?
Na rekompensatę pieniężną nie mogą liczyć pracownicy:
- mianowani,
- tymczasowi,
- zatrudnieni na umowy cywilno-prawne (zlecenie, umowa o dzieło),
- zwolnieni dyscyplinarnie lub niewypełniający swoich zadań,
- którzy sami złożyli wypowiedzenie.
Czasami zwalniany pracownik nie upomina się o należne mu świadczenie, bo np. nie wie, że mu przysługuje. Może się on upomnieć o nie i złożyć sprawę do sądu pracy w czasie do 3 lat od ustania stosunku pracy.