Czy minimalne wynagrodzenie za godzinę zostanie ustanowione?
Jedną z najczęściej poruszanych ostatnio spraw o charakterze społecznym jest kwestia tak zwanej płacy minimalnej (minimum wage). Określana również jako „najniższa krajowa”, oznacza ustaloną na drodze legislacyjnej wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę wykonywaną w pełnym/niepełnym wymiarze, na podstawie stosunku pracy (umowy o pracę). Wypłacanie wynagrodzenia nie niższego niż ustalona stawka jest obowiązkiem pracodawcy – inna praktyka traktowana jest jako naruszenie praw pracowniczych. Funkcjonująca ze zmianami od 1956 roku, obecnie ma ona na celu zapobieżenie niekorzystnym z punktu widzenia pracowników praktykom obniżania przez pracodawców kosztów pracy, poprzez zaniżanie płac.
fot. sqback/bigstockphoto.com
Wysokość minimalnego wynagrodzenia rokrocznie ustala Rada Dialogu Społecznego w porozumieniu z Radą Ministrów. Powszechnie kojarzone jest ono ze stawką miesięczną, wynoszącą w tym roku 1 750,00 złotych brutto (1 286,17 netto). Prawo pracy dopuszcza również stosowanie stawki godzinowej, która jest jednak zróżnicowana i zależy od liczby przepracowanych/będących do przepracowania godzin w danym miesiącu: miesięczna stawka dzielona jest przez faktyczną liczbę godzin, co w przypadku miesiąca liczącego dwadzieścia dni pracy daje sto sześćdziesiąt godzin (w przeliczeniu minimalna godzinna stawka wynosić będzie dziesięć złotych dziewięćdziesiąt groszy brutto), a w przypadku miesiąca liczącego dwadzieścia jeden dni roboczych sto sześćdziesiąt osiem godzin (dziesięć złotych czterdzieści groszy za godzinę).
Większość pracodawców zatrudniających pracowników na podstawię umów o pracę, bardzo rzadko stosuje rozliczenia wynagrodzenia w formie stawki godzinowej. Najczęściej wykorzystującymi ten system są pracodawcy rozliczający faktyczny czas pracy, na przykład w systemie kwartalnym. W przypadku umów cywilnoprawnych (regulowanych przez Kodeks cywilny), potocznie nazywanych „umowami śmieciowymi”, kwestia wynagrodzenia – jego formy i wysokości, jest jeszcze bardziej niejednolita. O ile zjawisko stawek za godzinę pracy jest tutaj bardziej powszechne, o tyle ich poziom jest dosyć swobodnie ustalany przez strony zainteresowane. Analitycy rynku pracy przekonują, że ustalenie najniższych stawek godzinowych wpłynęłoby na ujednolicenie stosunku pracowniczego.
Plany wprowadzenia określonych minimalnych stawek za godzinę pracy pojawiały się co jakiś czas. Najnowsza propozycja, przedstawiona w trakcie obecnej kampanii wyborczej, przewiduje ustalenie minimalnej stawki godzinowej na poziomie dwunastu złotych brutto. Jednolity poziom najniższych płac wiąże się z projektem zakładającym ograniczenie, a w konsekwencji likwidację możliwości zatrudnienia pracowników na podstawie stosunku cywilnoprawnego (przy okazji rozwiązanie problemu szarej strefy), między innymi poprzez wprowadzenie jednorodnych kontraktów pracowniczych, mających zastąpić wszystkie dotychczas stosowane formy zatrudnienia.