Umowa o dzieło a zlecenie. Która jest korzystniejsza?
Koszty zatrudnienia pracowników stanowią istotną część stałych wydatków, ponoszonych przez pracodawców. Firmy zatrudniające specjalistów muszą liczyć się nie tylko z wysokością honorariów zatrudnionych osób, ale również z tzw. kosztami pracy. Aby je zmniejszyć, wielu pracodawców wprowadza elastyczne formy zatrudnienia, takie jak na przykład zatrudnienie na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia.
Sklasyfikowane jako umowy cywilno-prawne, stanowią alternatywę w stosunku do umowy o pracę na czas określony, między innymi w zakresie kosztów zatrudnienia, a także zwolnienia pracownika, możliwości zatrudnienia i sprawdzenia pracownika bez konieczności nawiązywania z nim stosunku pracy, zatrudnienia pracowników w elastycznym wymiarze pracy (praca w weekendy, praca sezonowa, praca na czas wykonania określonego zadania itd.) oraz swobody w zakresie ustalania warunków pracy.
fot. psphotography/bigstockphoto.com
Zatrudniając pracowników na podstawie umów cywilno-prawnych, pracodawca nie ponosi kosztów urlopów wypoczynkowych pracowników i innych przerw w pracy, a w zależności od rodzaju zawartej umowy i okoliczności świadczenia pracy nie odprowadza lub odprowadza w bardzo wąskim zakresie składki ZUS. Dodatkowo, jeśli praca wykonywana na podstawie którejś z omawianych umów jest zgodna z profilem działalności firmy, może ona zaliczyć całość ponoszonych kosztów (wartość umowy brutto) w stałe koszty uzyskania przychodu. Wybierając jedną z opcji należy jednak pamiętać, że ciężar wykonania dzieła/zrealizowania zlecenia leży po stronie pracownika.
Czym umowy cywilno-prawne się różnią i która jest bardziej korzystna dla firmy?
Zasadniczą różnicą między umową o dzieło a umową zleceniem jest ich przedmiot. W przypadku umowy o dzieło, określanej również jako umowa rezultatu, istotą jej realizacji jest materialny bądź niematerialny wynik pracy, a nie samo jej wykonywanie. Zgodnie z przepisami, może ona być realizowana przez osoby trzecie (chyba, że zapisy umowy stanowią inaczej), zazwyczaj ma charakter jednorazowy – do czasu oddania dzieła, przez co nie ma możliwości jej wypowiedzenia (strony mogą jedynie odstąpienia od jej warunków), a płatność regulowana jest „z dołu”, po dostarczeniu zamawiającemu efektu pracy.
Przedmiotem umowy zlecenia jest natomiast staranne wykonanie powierzonej pracy – w tym przypadku pracownik rozliczany jest nie z końcowego efektu (za który nie ponosi odpowiedzialności) podjętych przez niego działań, ale z sumiennego i starannego wykonywania zlecenia, z zachowaniem określonego w umowie terminu. Co do zasady, zlecenie nie może być wykonywane przez osoby trzecie (chyba, że umowa wskazuje inaczej), umowa zawierana jest na czas określony lub nieokreślony, w związku z czym może zostać wypowiedziana przez obie strony, a płatność z jej realizacją regulowana jest również „z dołu”.
W określonych przypadkach, obie umowy rodzą zobowiązania firmy względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zawsze wobec Urzędu Skarbowego.
- Zawarcie umowy zlecenia wymaga pełnego opłacania składek społecznych, zdrowotnych i opcjonalnie chorobowych zawsze, z wyjątkiem zatrudnienia studenta w wieku do 26. roku życia (składki nie są opłacane) lub zatrudnienia osoby pracującej na podstawie umowy o pracę w innej firmie (opłacane składki są niższe).
- Umowa o dzieło z kolei nie wymaga opłacania składek, chyba że wykonawca jest jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez zamawiającego. Oba rodzaje umów podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem opłacanych składek ZUS oraz tak zwanych zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu zatrudnionego pracownika.
Z punktu widzenia firmy zatrudniającej pracowników, obie umowy są bardzo atrakcyjne:
- umowa o dzieło pozwala w znaczny sposób obniżyć koszty pracy, umożliwiając jednocześnie nienawiązywanie długotrwałych i złożonych stosunków z zatrudnionymi osobami,
- umowa zlecenie pozwala natomiast na powierzanie wykonywania zadań, w ramach bardziej skonkretyzowanych warunków pracy (wskazanie miejsca wykonywania obowiązków, określenie terminu realizacji zlecenia oraz niezbędnych środków). Ponadto, umowa zlecenie umożliwia pracodawcy większą kontrolę pracownika.
W związku ze specyfiką prowadzonej działalności, firmy specjalizujące się w dostarczaniu konkretnych wartości i rozwiązań (np. rezultatów badania rynku, koncepcji rozwoju przedsiębiorstwa) mogą pokusić się o nawiązywanie współpracy z określonymi specjalistami na podstawie umów o dzieło – dla firm świadczących rozmaitego rodzaju usługi lepszym rozwiązaniem będzie zatrudnienie pracowników na podstawie umów zlecenia.