Elastyczny czas pracy
Norma i wymiar czasu pracy wynikają bezpośrednio z zapisów Kodeksu pracy, wynosząc maksymalnie osiem godzin na dobę oraz czterdzieści godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym czterech miesięcy. Wprowadzone w sierpniu 2013 roku zmiany, dopuszczają możliwość wdrożenia przez pracodawcę tak zwanego elastycznego czasu pracy, uzasadnionego obiektywnymi – technicznymi i/lub organizacyjnymi przesłankami, wynikającymi z profilu prowadzonej działalności (na przykład produkcji), wymagań konkretnego stanowiska pracy lub z potrzeb samego pracownika.
fot. luckybusiness/bigstockphoto.com
Elastyczny system czasu pracy stanowi formę organizacyjną pracy, zakładającą zróżnicowany sposób kształtowania dobowego i tygodniowego czasu pracy, przy zachowaniu limitu czterdziestu godzin tygodniowo. Obejmuje on między innymi:
- indywidualny rozkład czasu pracy,
- system skróconego tygodnia pracy,
- system pracy weekendowej,
- zadaniowy czas pracy,
- ruchomy czas pracy,
- równoważny czas pracy,
- przerywany czas pracy,
- pracę w niepełnym wymiarze czasu.
Jego wprowadzenie pozwala na dostosowanie (bilansowanie) czasu pracy do zapotrzebowania, poprzez możliwość planowania liczby godzin pracy zatrudnionych osób.
Niezależnie od zastosowanego w danym przedsiębiorstwie (zakładzie pracy) rozwiązania, wprowadzenie elastycznego czasu pracy wiąże się najczęściej z wydłużeniem okresu rozliczeniowego, który zgodnie z przepisami prawa może wynieść maksymalnie dwanaście miesięcy, z przestrzeganiem jednak prawa pracowników do nieprzerwanego odpoczynku dobowego, wynoszącego co najmniej jedenaście godzin oraz nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego – minimum trzydzieści pięć godzin. Dłuższy czas pracy jednego dnia jest równoważony krótszym czasem pracy w innym dniu roboczym lub dniem wolnym od pracy.
W związku z charakterem zmiany, wprowadzenie elastycznego systemu czasu pracy (wydłużonego okresu rozliczeniowego) wymaga sporządzenia odpowiedniego zapisu w zbiorowym układzie pracy lub, jeśli pracodawca nie jest nim objęty, zawarcia porozumienia z zakładową organizacją związkową, albo, jeśli takiej nie ma, z wybranym w sposób zwyczajowo przyjęty w danym przedsiębiorstwie przedstawicielem pracowników. Co istotne, nowy rozkład czasu pracy może zostać wprowadzony również na pisemny wniosek pracownika.
Jeśli wybrany sposób pracy nie wynika bezpośrednio z umowy o pracę oraz obwieszczenia pracodawcy nieobjętego układem zbiorowym, jest on zobowiązany do prowadzenia rozkładu pracy zatrudnionych pracowników, w formie pisemnej lub elektronicznej.